VeertigVragen #25. Wat te zeggen van Israël?
Goedemorgen <<Naam>>. Tijdens de Vastentijd behandel ik elke dag een vraag van een lezer. De vraag die ik voor vandaag ontving, gaat over Israël. Of eigenlijk was het geen vraag; de anonieme inzender dropte een compleet persbericht in mijn vragenbox. Dat vond ik nou typisch. Niet meer doen, schorem. Je hebt het antwoord eigenlijk niet verdiend, maar ik schrijf het toch op - voor de honderden andere beleefde meelezers.
"Is de kerk onopgeefbaar verbonden met Israël? Zo ja, wat betekent dat eigenlijk?"
|
|
Beste "Sjofarchristen",
die mooie term, onopgeefbaar verbonden, hebben we te danken aan de PKN. Daar gaat het om de verbondenheid met het volk Israël, en inmiddels zijn we alweer compleet verloren in semantische discussies. Want wat betekenen die dingen nou allemaal? Zodra we gaan inzoomen en uitleggen, komt de kerkelijke eenheid een beetje in het gedrang, vrees ik.
Ik geloof dat ik de tekst in de PKN-link hierboven best goed en knap vind, maar de kostprijs daarvan is dat alles een beetje vaag blijft. Zo gaat dat, als je de houding van miljoenen verschillende christenen probeert te vertegenwoordigen.
Het woord Israël ken ik al van jongs af aan. Daar speelden alle verhalen in de kinderbijbel zich af. Toen ik werd geboren is er een boom geplant in Israël - cadeautje van de dominee, geloof ik. Ik zag onlangs een paar baby's gedoopt worden met écht Jordaanwater. Ooit kwam ik een evangelische medetheoloog tegen. Hij gaf me een hand, vertelde zijn naam en vroeg me in één adem of ik weleens in Israël was geweest. Nou ja, als locatie, zullen we maar zeggen, heeft het land Israël een erg bijzonder effect op veel christenen. En dan heb je ze nog niet eens op 'Hava nagila' zien dansen. Oef.
De staat Israël heeft op sommige christenen ook zo'n effect. Misschien vanuit de onbewuste gedachte dat er een lijn valt door te trekken van de Bijbelse koning David naar premier Netanyahu. Misschien omdat sommige Bijbelse profetieën voor Judea anno 550 v. Chr. worden geïnterpreteerd als eeuwige beloften voor de huidige staat Israël. Als tegenstander van theocratieën en als voorstander van gedegen exegese wijs ik dat af. Die Bijbelteksten gaan over een andere situatie, en er is geen staat die de onvoorwaardelijke steun van God heeft. Dat had het Bijbelse Israël ook al niet; zondigden zij, dan kregen ze ervan langs. Zondigt de huidige regering van Israël (en ik hoor weleens aanwijzingen dat dit zo nu en dan gebeurt), dan voel ik me als christen niet geroepen om ze daarin te steunen. Iedere regering moet zonder aanzien van de landsnaam worden beoordeeld. Langs de meetlat van mensenrechten, zoiets.
[tekst gaat onder het plaatje verder]
|
|
Het volk Israël is ook nog weer een term. Dat zijn Joden, ongeacht van welke religie en in welk land. Een bijzondere reden waarom de kerk zegt geroepen te zijn tot onopgeefbare verbondenheid met hen, is dat christenen hun door de geschiedenis heen vaak slecht hebben bejegend. Tijdens de Nieuwtestamentische periode zie je het christendom zich in zekere zin losmaken van het religieuze jodendom en van het Joodse volk. Dat is niet zonder conflicten gegaan. In bepaalde christelijke hoeken zijn Joden later 'Godsmoordenaars' gaan heten, want waren zij het niet die Christus wilden kruisigen? Zaken als vervangingstheologie ('Israël heeft afgedaan, de kerk is nu het volk van God') hielpen ook niet mee. Zo is er heel veel christelijks dat heeft geleid tot heel veel demonisch antisemitisme, van de kruistochten tot de refo's die de sjoa als straf van God zagen (sorry, SGP).
Dit is een behoorlijk delicaat thema. Er is zo ongelofelijk veel fout gegaan op dit gebied, en er gaat vandaag de dag nog steeds zo ongelofelijk veel fout, dat er inderdaad, vanuit historische schuld, misschien wel een onopgeefbare verbondenheid bestaat. In de vorm van de verantwoordelijkheid tot een 'dit nooit meer', en een blijvende actieve zoektocht naar een betekenis van die term. Voor mij betekent het, onder vele andere dingen, dat ik afstand neem van de gedachte dat God een racist is. Of dat nou positieve of negatieve discriminatie ten gevolge heeft. Filosemitisme is óók gevaarlijk, want je zet een groep mensen apart van een andere, en vroeg of laat zie je dan geweld.
[tekst gaat onder het plaatje verder]
|
|
Het joodse geloof deelt dezelfde wortels met het christelijke. Wij lezen een Hebreeuwse Bijbel. Jezus was een rabbi. Als je Pasen viert zonder aan Pesach te denken, of Pinksteren zonder te denken aan Sjavoeot, mis je iets. Zo zijn er nog veel meer zaken te noemen. Zodra dominees en rabbi's met elkaar beginnen te converseren, leren die eersten heel veel over hun eigen religieuze roots. Doen, dus. Die beweging is gelukkig alweer enige decennia goed op gang gekomen. Ik kon ervan profiteren tijdens mijn studie. Tegenwoordig zijn er vele twitterende rabbi's die mij inspireren. Om nog maar te zwijgen van de boeken van Jonathan Sacks.
We zijn het aan Jezus en de profeten en de joden verplicht om dankbaar gebruik te maken van het rijke erfgoed waar de christelijke traditie op steunt.
[slot onder de plaatjes]
|
|
Is het al met al maar een ingewikkeld thema?
Soms neig ik naar een 'nee', tegenwoordig. Zolang je maar rustig en redelijk blijft nadenken. Genocide is heel verkeerd. Een collectief volk de onvoorwaardelijke wraak of gratie van God toedichten slaat nergens op. Een lap grond zonder meer heilig verklaren ook, volgens mij. Een cultuur verheerlijken of verachten is volkomen irrationeel. Jezus wegdenken van zijn joodse wortels is onmogelijk. Jezus wegdenken van zijn 'Griekse' geschiedenis ook.
Zo moeilijk is dat allemaal niet. Waarom is het dan toch zo'n eeuwig verhitte discussie? Komt het door de holocaust? Komt het omdat sommige christenen net als extreem-rechtse stemmers de islam haten en zich daarom vierkant achter de staat Israël scharen? Komt het door Amerikaanse propaganda? Door de VN? Door exoticisme dan wel racisme?
Ik weet het niet zo goed, maar velen verliezen hun hoofd zodra het woord 'Israël' klinkt en ik zou graag zien dat dat veranderde.
Tot morgen!
|
|
|
|
|
