VeertigVragen #6. Waarom kwam de Heilige Geest zo laat?
Tijdens de Vastentijd behandel ik elke dag een vraag van een lezer.
Let op, <<Naam>>: ik heb nog ruimte voor meer vragen. Beantwoord deze mail of stuur jouw vraag anoniem in via de groene knop onder mijn tekst. Vind ik leuk! En zo weet jij zeker dat minstens één mail van deze reeks jou gaat interesseren.
Vandaag gaat het over de Heilige Geest.
'Waarom werd de Heilige Geest pas na Jezus' opstanding en hemelvaart over alle gelovigen uitgestort? Waarom deed God dat niet al in het Oude Testament?'
|
|
Beste "Geest rijkelijk laat",
je verwijst naar het Pinksterfeest. Op de vijftigste dag na Pasen zitten de leerlingen van Jezus wat bang bij elkaar voor het joodse Wekenfeest. Dat feest viert twee dingen: het feit dat God de Wet aan zijn volk gaf, én de eerste oogst (het is een lentefeest). Plotseling begon het te waaien en werden de leerlingen van Jezus vurig. Hun eigen oogstfeest begon: ze durfden ineens naar buiten en iedereen in alle talen over Jezus' leer en leven te vertellen. Dat noemen we de uitstorting van de Heilige Geest.
In de loop van de jaren heb ik heel veel over Pinksteren gepubliceerd, waaronder in mijn boek. En op Lazarus in een video van vorig jaar, en een video uit 2016, een blog over Pinksteren en het milieu, een blog over Pinksteren en Game of Thrones. En ik heb in twintig tweets geprobeerd het Pinksterfeest uit te leggen aan de (halve of totale) leek.
Je vat het punt zo langzamerhand: ik heb wel iets met Pinksteren. Ook al is het nu nog niet eens Pasen, maar ongelukkige timings houd je toch.
[tekst gaat verder onder het plaatje]
|
|
Nu is de vraag: waarom toen (pas)?
Waren er geen goede mensen in de Hebreeuwse Bijbel? Natuurlijk wel. Abraham en Sifra en Pua en-en-en- hadden allemaal hun goddelijke ingevingen. We zijn geen haar beter dan zij, heden ten dage.
Was er geen Heilige Geest in de Hebreeuwse Bijbel? Zeker wel. Die begint voor het scheppingsverhaal misschien al over de chaotische oerzee te waaien, en daarna klinkt het goddelijke woord en wordt het licht.
En mensen als Ezechiël en David en vele anderen wisten zich gegrepen door de Geest van God. Dus die Geest wás al onder de mensen. (Hier wordt de Geest trouwens in Mozes' tijd over zeventig mensen tegelijk uitgestort, à la Pinksteren).
Wat is dan het unieke van Pinksteren?
De grootste verandering van Pinksteren (de uitstorting van de Heilige Geest) is dat Jezus' leerlingen internationaal gingen met zijn boodschap.
In de Hebreeuwse Bijbel hadden de profeten het goede voor met alle andere volken. 'In jou worden alle volken gezegend', zegt God tegen Abram. 'Alle volken moeten jullie zien en onder de indruk zijn van jullie wijsheid', zegt Mozes tegen Israël. Jesaja zag voor zich dat de aartsvijanden Egypte en Assyrië gebroederlijk samen met Israël dezelfde God zouden dienen.
In essentie heeft de Hebreeuwse Bijbel een heel internationaal element.
Maar in de praktijk was het toch vaak een beetje een nationale godsdienst, die van YHWH. Er was één tempel in Jeruzalem, en je als buitenlander bekeren was lang niet zo eenvoudig. (Dat is het nog steeds niet, in het jodendom.) Zo bleef deze prachtige geloofstraditie vol heerlijke feesten, verhalen en wetten, uitzonderingen daar gelaten, voorbehouden aan één volk.
[tekst gaat verder onder het plaatje]
|
|
Met Pinksteren wordt dat anders.
Petrus en z'n vrienden gaan in alle talen praten over Jezus - en dus gaat Jezus naar alle landen en volken. Paulus gaat dat bij uitstek in de praktijk brengen, met al z'n zendingsreizen. Petrus zelf moet nog even wennen, maar krijgt een droom waardoor hij definitief om is: mensen van alle volken mogen zussen en broers zijn.
Terug naar de aanvankelijke vraag: waarom toen?
Dat zal te maken hebben gehad met de situatie van Joden in de eerste eeuw. In het jaar 70 werd de tempel door de Romeinen kapot gemaakt. De tijd dat joden hun eigen tempel in Jeruzalem hadden was toen helaas voorbij. Dat is diep traumatisch: het Beloofde Land ging verloren.
In zekere zin mag je het vroege christendom als een van de joodse stromingen uit die tijd zien. En die stonden allemaal ineens voor gruwelijke dilemma's. Moeten we in het buitenland, in de diaspora, strak ons best doen om onze eigen taal te bewaken, onze tradities, onze geloofscultuur, zoals we dat altijd deden? Grote delen van het toenmalig jodendom hebben die keuze gemaakt, en een prachtige religie opgebouwd.
De christelijke joden uit die tijd gooiden het over een heel andere boeg, kregen een heel andere geest. Die zeiden: onze tempel is kapot, ons land is verloren. Nu gaan we het zonder doen. Nu gaan we Jezus navolgen in alle talen, in alle landen, met alle soorten mensen. In vele soorten gebouwen, en we zijn allemaal priesters. Ook deze mensen hebben een prachtige religie opgebouwd.
**
Dat is volgens mij het meest directe antwoord: Pinksteren viel in de eerste eeuw na Christus omdat de tijd van de tempel toen definitief voorbij is gegaan. Met veel zalige en onzalige zwerftochten als gevolg. Met veel onverwachte verbroedering en afschuwelijke verwijdering als gevolg. En nu zijn we hier.
|
|
|
|
|
