VeertigVragen #11. Bestaat de Drie-eenheid?
Goedemorgen <<Naam>>. Tijdens de Vastentijd behandel ik elke dag een vraag van een lezer. Vandaag gaat het over de Drie-eenheid, een berucht christelijk dogma.
"Is de Drie-eenheid wel Bijbels? Is het een onmisbaar geloofsartikel?"
|
|
Beste "Trinity",
ja, daar wordt het nog weleens ingewikkeld op catechisatie.
Hoe kan God één zijn en tegelijk uit drie personen bestaan: Vader, Zoon en Geest?
Dan krijg je enigszins omslachtige en vaak lastig concreet te maken vergelijkingen. Zoals: God is net als water. Water kan stromen, het kan damp zijn of het kan ijs zijn, maar in alle drie de vormen blijft het water.
Okee.
Het is verdrietig voor alle orthodoxen die dit een ketters boek vinden, of alle puristen die het een goedkoop schrijfsel vinden, maar ik moet bij de Drie-eenheid direct denken aan Oprah Winfrey. Zij speelt 'God, de vader' in The Shack (De Schuilplaats), een bestsellerboek dat ook verfilmd is.
[tekst gaat hieronder door]
|
|
Eerst eens:
voor wie meeleest en er nog nooit van gehoord had.
Dit is het idee: God is drievuldig. Je hebt God de Vader, degene die de aarde maakte. Dan heb je God de Zoon. Dat is dezelfde God maar dan een andere persoon binnen diezelfde God. Jezus. Dan heb je God de Geest. Dat is dezelfde God maar dan een andere persoon binnen diezelfde God. Namelijk de Geest die in ons waait of woont (zie de mail van een paar edities terug voor meer tekst over de Heilige Geest).
Is dat Bijbels?
Nou...
Er staat een prachtige bewijstekst in 1 Johannes 5.
"Want Drie zijn er, Die getuigen in den hemel, de Vader, het Woord en de Heilige Geest; en deze Drie zijn Een."
Een probleem met die tekst: hij staat niet meer in nieuwere Bijbels. We zijn inmiddels collectief van mening dat het een latere toevoeging aan de Bijbeltekst was. Hij paste ook net iets te mooi in onze dogmatiek...
Wat houd je dan over?
In het scheppingsverhaal zie je Gods geest over de wateren gaan (ook mogelijk als vertaling: zijn adem). God zegt later: 'Laten wij mensen maken'.
Dat puzzeltje legt men dan naast teksten uit vooral het Johannesevangelie, waar over Jezus wordt gesproken als Gods zoon, die God is, en waar Jezus zelf veel over zijn relatie tot de Vader en de Geest spreekt.
Zo stuitten vroege christelijke theologen op een dilemma: als Jezus God is, en we kennen ook nog de Heilige Geest als God, en God de Vader, maar we willen toch in één God blijven geloven, hoe lossen we dat dan op in onze leer? Et voilà, de Drie-eenheid. Noem het elegant, noem het wonderlijk, noem het een schijnoplossing.
Op de volgende wijze leggen mensen op het internet de Drie-eenheid uit aan kinderen, vond ik. Simpel toch?
Er zijn natuurlijk veel uitgebreidere en slimmere bewijsvoeringen en uitleggingen van de Drie-eenheid, maar die kant wil ik niet op. Ik ga niet met dogmatici concurreren, met name omdat ik er volslagen wars van ben. God een beetje in een diagram vangen, zeg. Wat een gekunstelde ellende. Nog heel slecht voor je interreligieuze dialoog met joden en moslims, ook.
En toch, als ik in een goede bui ben
herwaardeer ik de Drie-eenheid weer steeds meer.
En wel op deze manier: juist omdat-ie ons in staat stelt om niet eendimensionaal over God te hoeven spreken.
Soms wil ik spreken over God als hoog verhevene. Degene die de wereld in haar hand houdt, degene die vaderlijk over ons waakt, moederlijk voor ons vecht. Mooie en universele godsbeelden. Maar het hoeft niet het enige Godsbeeld te zijn.
Ik las een keer bij Aldous Huxley dat hij vermoedde dat kinderen vaker worden geslagen in landen waar God alleen maar heel hoog verheven en transcendent is, de Gans Heilige Ander. Omdat vaders dat trekje van God gaan kopiëren, zeg maar. Of juist hun eigen agressie op God projecteren. Nou ja, die laat ik voor rekening van Huxley zelf.
[tekst gaat door onder het plaatje]
Nee, soms wil je toch ook spreken over God in je naaste. En daar komt Jezus om de hoek kijken. Hij liep rond en leek wel God zelve te zijn. God kreeg een gezicht, God was een medemens, een van ons en iemand om naar om en op te zien, en om liefde van te ontvangen. Jezus als prachtig Godsbeeld - de tweede persoon van de Drie-eenheid, of gewoon ketters gezegd een tweede aspect van God.
Ten slotte zijn er van die mensen die hun bril nog eens rechtzetten, je schrander aankijken en dan heel mystiek glimlachend zeggen: 'God, die woont niet in de hemel, die zit in jóu'. Daarna leunen zij tevreden achterover. Welnu, ze hebben volgens het traditionele christendom voor 33% gelijk. God is én de Allerhoogste, én de naaste, én hij kan als een heilige geest in jou zijn.
Al is mijn ervaring dat-ie ook snel kan verwaaien in de mensen.
Al is mijn idee dat-ie soms ook een enorme storm is, die Geest.
Eentje die ik met mijn lijf of ziel niet kan bedwingen.
Dus is de Drie-eenheid onbijbels? Kunnen we zonder?
Ik neig naar twee keer 'ja'.
En toch, als het gaat om aloude, traditionele leerstukken die de kerk aan je heeft doorgegeven, is het best sierlijk om het niet direct af te serveren. Ook niet in tweede of derde instantie. Het is de mooiste weg, wat mij betreft, om met zo'n woord als Drie-eenheid te stoeien, net zolang totdat je denkt: ja, nu kan ik er iets mee. Nu vindt het zijn weg in mijn geloofsleven.
Bij mij is dat gebeurd doordat ik de Drie-eenheid ben gaan zien als extra ruimte om creatief en in meerdere lagen over God te kunnen spreken.
|
|
|
|
|
