VeertigVragen #10. Wat als jij moslim was?
Goedemorgen <<Naam>>. Tijdens de Vastentijd behandel ik elke dag een vraag van een lezer. Morgen dus niet, want de zondagen tellen niet!
Vandaag gaat het over de islam, met een welbekende 'Wat als?' vraag.
"Als jij als moslim geboren was, was "Allah en ik" dan een heel ander boek geweest?"
|
|
Beste "Al-Ain",
er zitten twee vooronderstellingen in jouw vraag.
De eerste vooronderstelling is dat je kunt worden geboren als moslim (of als christen, of als hindoe). Ik denk dat je daar gelijk in hebt: religiositeit en etniciteit hangen vaak samen. Een Iraniër is vaak sjiitisch, een Italiaan is vaak katholiek. Mijn wieg stond in een dorp met vele protestantse kerken en in een protestantse familie. Dat zijn mijn roots.
Er is een grap over een taxichauffeur in Ierland die aan zijn klant vroeg of hij protestants of katholiek was.
'Ik ben atheïst', zei de Ierse klant.
'Ben je een protestantse of een katholieke atheïst?', vroeg de chauffeur daarna.
Afkomst, identiteit, religie, ze hangen best nauw samen.
De tweede vooronderstelling in de vraag is dat ik, als ik als moslim was geboren, ook een boek over mijn geloof zou hebben geschreven. Geen God en ik maar Allah en ik, zeg je, al betekenen beide woorden hetzelfde. Ook die vooronderstelling zou weleens heel goed correct kunnen zijn. Sommige mensen zijn geboren om geestelijke te worden, of om theologie te gaan studeren, en ik heb zelf steeds sterker het gevoel dat ik een van die mensen ben. Imam Alain, hoe had dat boek eruitgezien?
[Tekst gaat hieronder verder. Klik op het plaatje voor een verhaal van mij over Ali Rizvi, een Canadese arts die zichzelf de 'atheïstische moslim' noemt]
|
|
Allah en ik lijkt mij een geweldig boek om te lezen. Toen ik door Enis Odaci werd geïnterviewd vlak nadat mijn boek was verschenen, zei ik meteen:
"Mijn boek is ook al door een aantal moslims gekocht die tijdens de Ramadan mijn boek lezen. Dat levert soms mooie en interessante gesprekken op. Ik zou best wel benieuwd zijn naar het boek ‘Allah en ik’ bijvoorbeeld, een spiegeling van mijn boek, maar dan door moslims geschreven. Dat boek zou ik net zo graag lezen.”
Nu het inhoudelijke antwoord.
Dat is natuurlijk lastig, want God en ik stoelde op 28 jaar ervaring met het christendom, en die heb ik niet met de islam. Dus moet ik me proberen te verplaatsen in wat ik weet van de islam en van de moslims die ik ken.
Drie elementen zouden denk ik overeenkomen: de drie dingen die ik altijd noem als grote voordelen van religie. Dat zijn verhalen, rituelen en gemeenschapszin. Ik ken ze uit het christendom (Bijbelverhalen, avondmaal/zingen/bidden, kerkelijke samenkomsten/pastorale zorg). Ze zijn er ook in de islam, maar dan met andere verhalen, rituelen en gemeenschapsvorming.
Verhalen
In mijn boek worstel ik met Abraham, Jozef, Jona, Jezus. Die komen allemaal ook in de islam voor, maar de islam heeft natuurlijk een heel eigen canon van verhalen rondom de profeet Mohammed. Ik stel me zo voor dat mijn Allah en ik een flinke uitdieping zou bevatten van dingen die Mohammed meemaakte en zei. Van zijn fascinerende eerste huwelijk met een vrouw die een stuk ouder was dan hij tot zijn hemelvaart in Jeruzalem.
Wel een beetje jammer: het beruchte verhaal waarin Abraham zijn zoon moet offeren komt zowel in het jodendom als in het christendom als in de islam voor. Dus daar ontkomen we niet aan.
[tekst gaat verder onder het plaatje]
|
|
Rituelen
Mijn boek begint met de doop - dat kent de islam niet, maar de islam kent wel reinigingsrituelen met water. Momenteel zitten we in de christelijke vastentijd - dat kent de islam zeker wel, in de vorm van de ramadan. Mijn hoofdstuk over de ramadan had misschien geleken op mijn hoofdstuk over de veertigdagentijd.
Het gebedsleven van moslims en van protestantse christenen is volgens mij tamelijk verschillend. Waar ik soms het gevoel heb dat 'wij maar wat doen' heb ik het idee dat 'zij veel structuur kennen'. Misschien was mijn hoofdstuk over het gebed wel interessanter geworden, in Allah en ik.
Gemeenschapszin
Religie is óók: mensen die elkaar voorhouden hoe het goede leven werkt. Tien Geboden of andere heilige wetten. Karen Armstrong zei dat vele religies diezelfde gulden regel kennen: behandel jezelf zoals jij ook behandeld wilt worden. Compassie, noemt Armstrong als overkoepelend kernwoord. Dat leer je in goede kerken, dat leer je in goede tempels, dat leer je in goede moskeeën.
De grote waarde van mensen die zich in naam van hogere idealen verzamelen, elkaar broers en zussen noemen, naar elkaar omzien, met enige regelmaat elkaar opzoeken - die waarde had ik zowel in God en ik als in het hypothetische Allah en ik benoemd.
[slot volgt onder dit plaatje]
|
|
En toch.
Er zit als je goed kijkt een heel duidelijke structuur in God en ik. Die structuur volgt gelijktijdig met mijn biografie ook een Bijbelse volgorde. Van de eerste hoofdstukken (Noach, Abraham) via Jozef, Mozes en David richting de christelijke feesten. Kerst, Pasen (eucharistie), Pinksteren. Dat is allemaal vrij specifiek voor de religieuze traditie waar ik vandaan kom.
Ik kan mij God en ik niet zo goed voorstellen zonder die structuur. Zo kan ik mij dus ook Allah en ik niet voorstellen. Het zou een compleet andere opbouw hebben, compleet andere verhalen, en tegelijk ook misschien wel meer herkenning opleveren dan de leek zou denken. Ik weet het niet; het maakt mij alleen maar meer benieuwd naar andermans Allah en ik. Ik ga snel eens wat mooie islamitische lectuur opzoeken. Iemand tips?
|
|
|
|
|
