Dit is het eerste nummer van ZL Extra Tijd, het online bulletin van Zuiderlucht. We gaan u, zo goed en zo kwaad het gaat, proberen door een periode heen te loodsen waarin het openbare leven grotendeels is stilgevallen.
We doen dat vanuit het gebruikelijk Zuiderlucht-perspectief van de wereld van kunst en cultuur, dat wil zeggen met een open blik op de rest van de samenleving.
U kunt u gratis abonneren op dit bulletin door hier in te schrijven. Fijn als u ZL Extra Tijd wilt delen met zo zoveel mogelijk mensen. Heeft u tips of bijdragen? Mail naar redactie@zuiderlucht.eu
Namens het ZL-team,
Christiane Gronenberg, Max Majorana, Wido Smeets, Karin Winkelmolen
|
|
|
Timo de Rijk, directeur Design Museum Den Bosch
1. Een stil en leeg museum: hoe voelt dat? wat zijn de directe gevolgen?
“Theater bestaat niet zonder publiek. Een tentoonstellingsruimte kan heel mooi zijn zonder mensen, we hebben hier in het museum wel foto's van tentoonstellingen van twintig, dertig jaar geleden waar juist geen publiek op staat. Een soort esthetische afwijking waar ook veel architecten last van hebben. Tegenwoordig voel je bijna dat het nergens op slaat. Een leeg museum doet je beseffen hoe belangrijk interactie met het publiek is. Geen verbaasde kinderen voor sluitingstijd, geen gesprekken over de tentoonstelling. We moeten gauw wat bedenken, want dit is niks.”
2. Hoe ervaart u de effecten van het vrijwel stilleggen van het openbare leven?
“Ik begrijp alle rampspoed, maar ik probeer iets positiefs uit, we zullen wel moeten. Van een leven vol vertier worden we nu geconfronteerd met een bruuske stop in onze 24-uurseconomie We zijn er aan gewend dat een ledige dag gezien wordt als een gemiste kans. Terwijl er zoveel bewijs voor het tegendeel is. Iedereen met een druk bestaan kent de sensatie van een afgezegde afspraak, van de onbestemde uren waarin je een weldadige ontspanning wacht en soms een prachtig idee opborrelt.”
3. Hoe nu verder?
“De beste ideeën ontstaan vaak ontstaan in periodes van onbestemdheid, tijdens onbedoeld verloren momenten waar de druk even van de ketel wordt gehaald, ja waar even niets verwacht wordt. In hoeveel Amerikaanse garages heeft vader de auto niet jarenlang op de oprit gezet om zoon of dochterlief de eerste stappen te laten zetten op weg naar een succesvol computerbedrijf, verzendwarenhuis of rockcarrière? Het beste tv-programma ooit, Zomergasten, ontstond in de zomer, omdat er dan toch niemand keek. Kunnen we zo'n situatie straks niet organiseren? Maar dan zonder angst, misschien af en toe een lock down zonder dreiging. Gewoon, omdat het zoveel beter werkt en het ons zoveel beter bevalt?”
|
|
|
|
|
|
Art Breda is verschoven naar 5 t/m 13 september
artbreda.nl
|
|
|
|
|
ONDERBETAALD
Dorine Schoon (Platform voor Freelance Musici): ‘In de kunst- en cultuursector wordt a jarenlang structureel onderbetaald, het gemiddelde jaarinkomen is 17.000 euro. Heb je dan twee weken geen inkomen, dan hang je.’
KRACHTIG
‘We weten nu, dankzij Covid-19, dat krachtig optreden mogelijk en zelfs wenselijk is als het er echt op aankomt. Ook na de coronacrisis kunnen we daar ons voordeel mee doen.’ Commentator Ruben Mooijman in De Standaard
RECHTEN
De historicus René Schlott maakt zich zorgen over drastische en eenzijdige maatregelen. Tegen WDR5: 'De [Duitse] regering had zich ook door sociologen en psychologen moeten laten adviseren. Zij heeft enkel naar virologen geluisterd.' Tegen NRC: 'Ik zie geen enkele bezinning op de vraag of we wel op de goede weg zijn, niet epidemiologisch, maar qua grondrechten. We hebben te maken met een dambreuk. Als historicus weet ik dat het intrekken van rechten zelden tijdelijk is.'
TOILETPAPIER
Expert in consumentengedrag Roham Miller (Universiteit van Sidney) ziet in de hamsterwoede een afspiegeling van het stadse leven dat helemaal draait om gedrag: ‘We zijn gewend om te kopen wat we willen en wanneer we dat willen. De run op toiletpapier is een voorbeeld van kuddegedrag om die luxe te behouden.’ariir
BESCHEIDEN
‘Nu al dat vliegen over de halve wereld niet doorgaat en de algemene mobiliteit drastisch afneemt, halen we wellicht de klimaatdoelstellingen van Parijs al voor het einde van het jaar en kunnen we gauwe weer volop huizen bouwen en – elektrisch – 130 rijden. We leren weer eens wat gelijkheid is. Niemand kan zich immers tegen het virus verweren, blank, zwart, arm, rijk, moslim of atheïst. Dat schept toch een band en maakt ons hopelijk bescheiden.’ Joop van Reeken, ingezonden brief in De Volkskrant
|
|
|
WAT DOET... EDO DIJKSTERHUIS VANDAAG?
|
|
"Vandaag is pyjamadag. Net als gisteren en morgen. Waarom aankleden als de deur dicht blijft?
Echt uitzonderlijk is de situatie overigens niet. Ook op ‘normale’ dagen lijkt het freelancebestaan sterk op quarantaine: sociaal verkeer is er alleen als ik het actief opzoek. Mijn werkzaamheden verschillen nu niet heel erg van vorige week. Ik bel, mail en Skype (zonder camera, want in pyjama).
Er wordt wel een stuk minder geschreven. De agenda is in rap tempo leeggestroomd. Dus wissel ik per app suggesties voor dagvulling uit: keukenkastjes ordenen, inhaalslapen, eindelijk het dagboek van Anne Frank lezen, een online leven als trol beginnen."
Edo Dijksterhuis schrijft voor Zuiderlucht over beeldende kunst, vormgeving en architectuur.
|
|
|
Van het voetballende enigma Dennis Bergkamp herinner ik me de uitspraak dat voetballen op zijn mooist is zonder publiek. En kunstenaar Mark Manders vindt een tentoonstelling buiten openingstijden het mooist. Ik meen dat ik dat begrijp. Je bent niet met voetballen of beelden maken begonnen omdat er duizenden mensen komen kijken.
Pas als je een min of meer succesvolle loopbaan ontwikkelt, verandert dat perspectief. Als kunstenaar, muzikant of acteur doe je het, net als Bergkamp, vooral voor jezelf, omdat je er nu eenmaal schik in hebt. Maar als niemand komt kijken of luisteren, houdt het snel op. Dan komt die snelle gitaarsolo, dat prachtige beeld of die memorabele monoloog uit King Lear niet verder dan de garage, de huiskamer of het atelier. Dat schiet niet op.
Hoe erg moet het zijn wanneer je je podium wél hebt gevonden, maar er niet op mag. Zoals nu. Het coronavirus heeft een ongekende gezondheidscrisis teweeggebracht, het openbare leven ligt grotendeels stil, horeca, sport en recreatie liggen plat, theaters, musea, muziekpodia blijven dicht.
Voor de meesten onder ons is dat wennen. Maar niet voor iedereen. Nederlanders kijken graag vooruit; na het tellen van de slachtoffers gaat het al snel over de toekomst. Twee uur na sluitingstijd (vrijdag 18.00 uur) claimde een horecavoorman alvast vijf miljard euro van de overheid wegens omzetderving. Omdat de horeca zo belangrijk is voor het land; economie, werkgelegenheid – de interviewer knikte.
Het was geen vraag, het was een claim. De boeren met hun tractormarsen hebben ons geleerd dat je niet moet vragen, maar claimen.
Hoe zit het in de cultuursector? De financiële en artistieke schade is ongekend – zoals alles deer dagen ongekend is. De omzetderving is groot, net als de wanhoop bij de makers die zich maanden, soms jaren kapot hebben gewerkt voor deze ene show.
Toch staat er niemand klaar om met een te kort en te krap colbertje klaar om miljarden te claimen. In de kunsten wordt niet geclaimd, men is er na tien jaar afbraakbeleid te murw voor. Ergens opperde iemand een steunfonds van twintig miljoen. Op sociale media verscheen een oproep aan het publiek om geen geld terug te vragen voor al betaalde kaartjes. Als steunbetuiging aan de sector.
Net als in de theaters en de musea komt er dezer dagen ook op Schiphol nog amper publiek; blauwe armada van de KLM blijft aan de grond. Minister Wopke Hoekstra heeft alvast miljardenhulp toegezegd om de vliegsector ‘koste wat kost’ overeind te houden. Wat Volkskrant-columnist Bert Wagendorp op een interessante vergelijking bracht. “Bij de zwaar getroffen cultuursector werken ongeveer evenveel mensen als bij de KLM. Hopelijk wil Hoekstra ook die bedrijvigheid ‘koste wat kost’ overeind houden.”
Wido Smeets, hoofdredacteur Zuiderlucht
|
|
‘Het kwaad is vaak een kwestie van luiheid’
Marie-Louise Stheins wilde per se het boek van Kristien Hemmerechts over Michelle Martin, de vrouw van Marc Dutroux, op de planken brengen. STAN VAN HERPEN sprak met actrice en schrijfster over De vrouw die de honden eten gaf. “We zijn allemaal leugenachtige, sukkelige wezens.” Lees hier de voorpublicatie uit ZL4>>
|
|
|
|
Marie-Louise Stheins. foto Joyce van Belkom
|
|
|
|
|
